Baskenland voor beginners

Baskenland is een grensoverschrijdende regio die een stukje in Frankrijk en een stukje in Spanje ligt. Het gaat om het centraal noordelijke deel van Spanje dat zowel aan Frankrijk als aan de Golf van Biskaje grenst en het zuidoostelijke hoekje van Frankrijk dat ook aan de Golf van Biskaje ligt en in het zuiden natuurlijk aan Spanje grenst. Baskenland heeft een duidelijk eigen cultuur en heeft een eigen taal, Euskera (Baskisch), dat door ongeveer een kwart van de Basken nog actief gesproken wordt. De eigen identiteit is voor veel Basken zeer belangrijk. Wie Baskenland bezoekt zal zeker kennis maken met een fantastische cultuur die afwijkt van wat je gewend bent in Spanje of Frankrijk.

In Spanje beslaat de regio 4 provincies: Álava, Biskaje, Gipuzkoa en Navarra. Voor Navarra geldt dat eigenlijk alleen het noordelijke deel nog als echt Baskisch gezien mag worden. Hoofdstad Pamplona en eigenlijk alles wat daaronder ligt is tegenwoordig meer Spaans dan Baskisch georiënteerd. De andere drie provincies vormen samen ook een autonome regio die Baskenland heet. De autonomie zorgt ervoor dat er op veel vlakken zelfstandig beslissingen genomen kunnen worden. Decentralisatie is immers één van de eerste zaken die na de val van dictator Franco geregeld is door de overheid. Hiermee wilde men separatisme voorkomen, iets wat slechts deels gelukt is. Binnen Baskenland is er nog steeds een sterke radicale stroming aanwezig die een zelfstandig Baskenland nastreeft. Afscheiding van Spanje zou in de ogen van een redelijke groot deel van de Basken wenselijk zijn.

In Frankrijk beslaat Baskenland drie provincies: Labourd, Neder-Navarra (Basse-Navarre in het Frans) en Soule. In tegenstelling tot Spanje vormen de drie Frans-Baskische provincies geen autonome regio. Ze behoren tot het Franse departement Pyrénées-Atlantiques dat sinds 1 januari 2016 tot de regio Nouvelle-Aquitaine behoort. Van Pyrénées-Atlantiques is het grootste deel Baskisch. Frans-Baskische nationalisten zouden het liefste zien dat dit departement opgesplitst zou worden in twee delen: Frans-Baskenland en de Béarn. Op dit moment zijn er geen indicaties dat er sprake is van een succesvol traject om dit te bereiken.

Als je Spaans Baskenland gaat bezoeken dan zul je hoe dan ook kennismaken met de Baskische taal. Veel borden en wegwijzers onderweg vermelden zowel de Spaanse als de Baskische naam. Zo heet San Sebastián in het Baskisch Donostia en heet Bilbao in het Baskisch Bilbo. Ook menukaarten en andere aanduidingen zijn vaak tweetalig. In tegenstelling tot het Catalaans heeft de Baskische taal geen verwantschap met het Spaans. Taalkundigen hebben het dan ook over een geïsoleerde taal die zich zonder invloeden uit de Spaanse, Franse of andere talen heeft weten te ontwikkelen. Sterker nog: het schijnt dat wetenschappers geen idee hebben waar ze de oorspong van deze bijzondere taal moeten zoeken. Enige kennis van de Spaanse of Franse taal zal je dus niet helpen om Baskisch te begrijpen.

De afgelopen jaren heeft Baskisch steeds meer in moeten boeten ten koste van Spaans (Castilliaans) en Frans. Zo is het binnen Frankrijk geen officieel erkende taal, wat het al lastiger maakt om een taal in stand te houden. Zeker de jongere generaties spreken zijn het Baskisch vaak amper machtig in Frankrijk. In Spaans Baskenland merk je dat verschillende redenen ervoor zorgen dat Baskisch steeds minder gesproken wordt. Zo wonen er steeds meer Spanjaarden uit andere gebieden en Spaanstalige immigranten in Baskenland. Zij zijn de Baskische taal niet machtig. Daarnaast merk je dat de nieuwe generaties vooral tweetalig opgevoed worden (Baskisch en Spaans) en dat Spaans daarbij steeds meer de voorkeur krijgt. Het verbreed immers het economisch perspectief van het kroost. Als je Spaans spreekt is de kans op een baan groter en is het werkgebied waarbinnen je een baan kunt zoeken ineens heel veel groter dan alleen de regio Baskenland.

In Spaans Baskenland wordt er op basisscholen in het Baskisch onderwezen en ook ambtenaren en mensen met overheidsfuncties moeten de Baskische taal machtig zijn.

Het Baskisch nationalisme heeft nog steeds redelijk stevige wortels binnen de Baskische samenleving, hoeveel er wel een afnemende tendens waargenomen wordt. De wens dat Baskenland een aparte staat zou moeten zijn leeft nog steeds onder een vrij brede groep Basken. De meest extreme nationalisten vond je in Spanje binnen de organisatie Euskadi Ta Askatasuna. Letterlijk betekende deze Baskische naam ‘Baskenland en Vrijheid’. De afkorting ETA die voor deze organisatie meestal gebruikt werd zal bij veel mensen bekender in de oren klinken. De ETA heeft gedurende vijftig jaar door middel van terroristische aanslagen geprobeerd een zelfstandig Baskenland (inclusief Frans-Baskenland en heel Navarra) af te dwingen. Dat doel hebben ze nooit bereikt. In 2011 heeft de ETA laten weten alle gewapende activiteiten te staken. Een opvallend moment omdat dit eenzijdig besloten is zonder enige inmenging van de Spaanse overheid. Zeven jaar later, op 2 mei 2018, is de ETA ontbonden. Dat hebben ze middels een brief laten weten die in de Spaanse media gepubliceerd is.

Wie een kroeg binnenstapt in Spaans Baskenland wordt aangeraden om niet te praten over het nationalisme en over de ETA. Je zou weleens ongewild spreekwoordelijk op iemands tenen kunnen gaan staan. In de praktijk blijkt dat de manier waarop het onderwerp ter sprake komt en met wie je te maken hebt veel invloed heeft op de bespreekbaarheid van dit soort onderwerpen op publieke plekken. Basken noemen de ‘je mag niet over politiek praten’- waarschuwing stigmatiserend. Vraag je als toerist af of je het onderwerp wel aan wilt snijden. Je kunt het toch ook hebben over het goede leven, over eten of over mannen/vrouwen?

Baskenland heeft een prachtig landschap dat vooral bestaat uit groene heuvels, fraaie zandstranden en de Pyreneeën. De kust is een mengsel van vlakke stranden, fraaie baaien en soms hoge kliffen. Het groene uiterlijk wordt gevormd door een grote verscheidenheid aan flora. Uitgestrekte bossen met vooral eikenbomen, beukenbomen en naaldbomen domineren grote delen van Baskenland. Binnen de regio zie je dat er een paar grote concentraties zijn waar mensen wonen. Met name in Spanje zie je dat veel mensen in steden wonen en er buiten de steden sprake is van een vrij kleine bevolkingsdichtheid. Bilbao is veruit de grootste stad, gevolgd door Vitoria-Gasteiz, Pamplona en San Sebastián.

Wie Baskenland bezoekt die zal ervaren dat het er anders is dan wat je in Frankrijk of Spanje gewend bent. Dit gevoel is volgens ons sterker in Spanje dan in Frankrijk. Dat komt vooral omdat het klimaat van Baskenland zoveel afwijkt van wat je in zeer grote delen van Spanje gewend bent. Voor ons beleving is het dan al sneller ‘minder Spaans’ dan wanneer dat niet het geval zou zijn. Baskenland heeft een gematigd zeeklimaat dat meer op het Nederlandse klimaat lijkt dan op het klimaat dat je van de costa’s van Spanje kent. Het is er gemiddeld wat warmer, maar ook wat natter. In Frans Baskenland zul je merken dat er vaak veel wind staat, vooral aan de kust. Wie niet zozeer van grote hitte houdt is Baskenland vaak prettiger dan andere delen van Spanje of Zuid-Frankrijk. Niet voor niets dat vooral in deze tijd van klimaatverandering mensen steeds vaker voor een vakantie in Baskenland kiezen.

Voor bezoekers is de eigen identiteit van Baskenland de grootste charme van de streek. Het lijkt eigenlijk of je met een andere land te maken hebt. Daarnaast is het culinair een fantastische regio. Al eeuwenlang is alles dat afkomstig is uit de visvangst een belangrijke basis voor wat de Basken eten. Men heeft, vooral in Spaans Baskenland, de vis- en andere gerechten naar een hoog niveau weten te tillen. Naast de drie maaltijden die je per dag meestal nuttigt is er in Spaans Baskenland ook nog het fenomeen ‘pintxos’. Op onze pagina over eten en drinken in Baskenland lees je meer over dit onderwerp.

We doen ons best om de informatie op www.baskenlandvoorbeginners.nl zo accuraat, eerlijk en actueel mogelijk te houden. Toch kan het gebeuren dat er een foutje insluipt of er iets veranderd is wat we nog niet op deze site vermeld hebben. Opmerkingen kunnen verstuurd worden via het contactformulier op deze pagina.